Uit een document, gedateerd 1094, blijkt dat 'Castrum Novum', letterlijk vertaald 'nieuw kasteel', toebehoorde aan de bisschop van Avignon. Castrum betekent eigenlijk 'versterkte stad', en refereert niet zozeer naar een kasteel. In 1146, Geoffrey Beranger, burggraaf van Avignon, vermeld in een document aan de bisschop van Avignon dat het Castrum Novum is gebouwd door een van zijn familieleden. Uit deze en andere bronnen werd duidelijk dat het een versterkte nederzetting betrof op de plaats van het kasteel in Châteauneuf ergens tussen 1040 en 1073. In 1893, op initiatief van Joseph Ducos, de eigenaar van Château la Nerthe en ook de burgemeester in die tijd, werd de naam van het dorp officieel veranderd van Châteauneuf Calcernier in Châteauneuf-du-Pape.
De erfopvolging
° De voormalige bisschop van Avignon, Jacques Duèse werd als paus Johannes XII verkozen en volgde Clement V in 1316 op. Hij dronk regelmatig de wijnen uit de wijngaarden 'in het noorden' en deed veel om de wijnbouw aldaar te verbeteren. De paus zocht een plek ver genoeg van de stad om hovelingen, vleiers en profiteurs te ontmoedigen, echter toch dicht genoeg bij Avignon zodat een koerier heen en terug kon gaan naar Avignon op dezelfde dag. De ideale plek werd gevonden op een heuvel met uitzicht op de Rhône-vallei ongeveer halverwege Avignon en Orange - Châteauneuf - en dit gebied werd rechtstreeks onder zijn gezag geplaatst.
Heden is het kasteel het middelpunt van het dorpsleven en sinds 1967 met een gereconstrueerde oude kelderzaal die wordt gebruikt voor officiële activiteiten en festivals.
° Vanaf de esplanade is er een adembenemend panoramisch uitzicht op de wijngaarden en de uitlopers van de Alpen met de contouren van het pauselijk paleis in Avignon en de Mont Ventoux.
° De Notre Dame en de l'Assomption kapel: gebouwd in Provençaalse Romaanse stijl, dateert uit de 12e eeuw. Het herbergt het standbeeld van Pierre de Luxembourg, de patroonheilige van de stad, beschermd door paus Clemens VII.
° Saint Theodoric kapel (Xe/XIe s) met unieke fresco’s (Vaucluse (XIIe s)) en representeren de apostelen. Het is een heel oud monument in het dorp vanwege zijn zekere oorsprong. Geclassificeerd: Classé Monument Historique in 1984.
° De Pierre de Luxembourg kapel (achttiende eeuw).
° De Tour de l'Hers, langs de Rhône (XIIe s). Geclassificeerd “Inscrite Monument Historique” in 1973 –Privé eigendom
° De Retorica Saint Marc, de Crucifix, Saint Joseph
